Blockchain, vrij vertaald ‘blokkenketen’, klinkt abstract en dat is het ook nog wel. Het is een vrij nieuwe technologie om informatie online op te slaan, te delen en te verwerken. Het systeem heeft sinds 2009 een voorzichtig bestaan opgebouwd en is vooral bekend als de achterliggende technologie van de online valuta Bitcoin.
Toch lijkt ook het onderwijs te kunnen profiteren van blockchain. Vooralsnog is dat allemaal nog in de experimentfase, ook in sectoren buiten het onderwijs. Maar het kan in de toekomst zeker voor een veiligere online omgeving, minder administratiedruk en een betere verspreiding van informatie over bijvoorbeeld voortgang van leerlingen of toetsresultaten zorgen. Er is vooral veel te winnen op veiligheid en transparantie. Een ontwikkeling om in de gaten te houden dus.
Wat is blockchain?
In een notendop is blockchain niet veel meer dan een informatieketen. Een zogenaamd block (of ‘blok’ vertaald naar het Nederlands) is eigenlijk een brokje met informatie. Meerdere van deze blokken zijn aan elkaar verbonden in een soort netwerk, waardoor de informatie uitbreidt tot een keten van aan elkaar gelinkte informatie. Zo’n keten kan wel of niet een verbinding aangaan met een andere informatieketen, waardoor er wel of geen toegang is tot meer informatie.
Een informatieketen is een gecontroleerde omgeving. Het is heel transparant en inzichtelijk wie er tot welke informatie toegang heeft en wat diegene ermee kan. Als een van de blocks wijzigt, is dat in de rest van de keten te merken. Iedereen die er toegang toe heeft moet de wijziging feitelijk goedkeuren. Dat maakt de omgeving heel betrouwbaar. Ook is makkelijk informatie te verstrekken aan mensen die toegang hebben tot de blockchain. Je voegt informatie toe, en iedereen kan dit direct zien.
Veilig, transparant en betrouwbaar
Het systeem van blockchain gaat om iets anders dan alleen puur het versturen of binnenhalen van informatie. Deze technologie maakt het mogelijk om waardes en andere inhoud toe te kennen aan bestaande informatie, zoals het aantal behaalde punten van een toets of het saldo van valuta op bijvoorbeeld een (virtuele) rekening. Ook is de technologie beter te vertrouwen dan het ‘vrije’ internet dat we nu gebruiken voor de transactie van onze gegevens en die van leerlingen. Dat komt doordat alle informatie aan elkaar is gelinkt en dus precies inzichtelijk is waar welke gegevens allemaal terechtkomen. Het is vrijwel onmogelijk om resultaten te frauderen. Het veranderen van informatie heeft immers gevolgen voor de gehele keten. Overal is de informatie opgeslagen, wijzigingen worden geverifieerd. Gegevens kunnen niet zomaar worden gestolen en een bijkomstig voordeel is dat informatie ook nooit meer kwijt kan raken. Informatie in blockchain opslaan kan, als dit goed gebeurt en beter uitontwikkeld wordt, veel administratielast schelen.
Informatie kan door bijvoorbeeld een leraar met specifieke personen gedeeld worden. Het werkt inzichtelijk. Er zijn geen centrale personen, databanken of wat dan ook nodig, om toestemming te geven voor het uitwisselen van informatie. Dit biedt een aantal mogelijkheden voor zowel leerkrachten als leerlingen. Met name de veiligheid, transparantie en de betrouwbaarheid zijn belangrijke elementen voor het onderwijs. Naar verwachting zal hierop worden doorgebouwd in de nabije toekomst.
Het delen van bijvoorbeeld toetsresultaten via deze technologie is veiliger, omdat het onbereikbaar is voor derden. Stel, een leerling haalt een acht voor een toets. Dan deelt de leraar deze met de leerling, de ouders en de onderwijsadministratie. Mocht de leerling willen frauderen en er een negen van maken, dan wordt de informatie pas aangepast op het moment dat alle deelnemers de wijziging hebben ‘goedgekeurd’. Een interessant zijspoor is dan ook de vraag wie de eigenaar is van de informatie. Het antwoord is in feite: iedereen die de informatie in zijn bezit heeft. In dit geval zowel de leraar en de onderwijsadministratie, als de leerling en de ouders.
Kan het onderwijs er meer mee?
De laatste tijd wordt in veel video’s, experimenten en bij symposia de rol beschreven die blokchain zou kunnen gaan spelen in het onderwijs. Deze technologie kan met praktisch alle soorten data overweg. Ook de programmeertaal doet niet ter zake. Dat maakt het blockchainprincipe mede zo interessant. Wel is het systeem van blockchain pas relevant als er voldoende deelnemers mee werken. Er moeten voldoende ‘eigenaars’ van informatie zijn om er werkelijk wat mee te kunnen. En dat is de reden waarom de technologie, een paar diensten zoals bij Bitcoin daargelaten, nog weinig voet aan de grond kreeg. Het lijkt dan ook niet de vraag of, maar wanneer deze technologie een bredere markt gaat veroveren.
Een nieuwe wereld ligt wat dat betreft aan onze voeten. Op het moment dat blockchain vaker gebruikt zal worden in het onderwijs, kan hierop worden doorontwikkeld. Wanneer scholen op een gegeven moment goed vertrouwen hebben in deze manier van informatievoorziening, zouden leerlingen bijvoorbeeld hun eigen (cijfer)administratie kunnen gaan bijhouden. De leraren, ouders en andere betrokkenen kunnen de informatie in de blockchain direct verifiëren dus frauderen is haast onmogelijk.
Een leerling kan bijhouden of hij bijvoorbeeld bepaalde onderdelen van de lesstof heeft gehaald. Via blockchain kan dus meteen worden ingezien of hij slaagt voor een bepaald of onderdeel in zijn geheel. Wanneer aan bepaalde voorwaarden is voldaan kan automatisch validatie worden gegeven op bijvoorbeeld een bepaald lesprogramma of een specifieke toets. Het maakt dat de leerling flexibeler kan omgaan met de lesstof en het geeft hem meer mogelijkheid om zicht te houden op de eigen voortgang en ontwikkeling. Overigens zonder dat de praktijk in de les wezenlijk hoeft te veranderen. Maar voorlopig is het zo ver nog niet…